Có phải việc đọc lướt qua hàng loạt các bài viết ngắn trên internet làm cho chúng ta ngày một ngu dốt hơn? Ngày càng có nhiều chuyên gia nghĩ như vậy, và đã đến lúc chúng ta đọc chậm lại
Những độc giả thích “nhảy cóc”
Chuyện không dừng lại ở đó: Các báo cáo khoa học còn cho thấy rằng chúng ta đang ngày càng đọc ít sách hơn. Giảng viên trường Đại học Bath Spa, Greg Garrard, gần đây cũng cho biết ông đã phải rút ngắn danh sách bài đọc cho sinh viên, trong khi Keith Thomas – Giáo sư lịch sử trường Oxford, nói rằng ông rất kinh ngạc khi thấy các đồng nghiệp cấp dưới bây giờ chỉ dùng các công cụ phân tích và tìm kiếm để làm bài nghiên cứu, thay vì bỏ thời gian đọc toàn bộ tài liệu như thế hệ ông đã làm trước đây.
Như vậy, liệu có phải chúng ta thật sự đang ngày một dốt nát hay không? Đây có phải là mấu chốt của toàn bộ vấn đề?
Có lẽ vậy. Theo cuốn Những Kẻ nông cạn (The Shallows), cuốn sách mới của chuyên gia công nghệ Nicholas Carr, thói quen hoạt động liên tục trên mạng internet của chúng ta đang gây tổn hại đến các chức năng tâm thần mà chúng ta cần để xử lý và hiểu thông tin từ các văn bản dài. Những tin tức được cập nhật nhan nhản hàng ngày hàng giờ khiến chúng ta liên tục kết nối thông tin từ bài viết này sang bài viết khác – mà không cần phải tìm hiểu đầy đủ về bất cứ nội dung nào.
Việc đọc hiểu của chúng ta còn thường xuyên bị gián đoạn bởi tiếng chuông báo tin nhắn hoặc email mới nhận, và chúng ta tiếp thu thông tin từ các cụm từ mới nổi trên Twitter và Facebook thường xuyên hơn từ các văn bản dài.
Đọc chậm, thực chất là gì?
“Nếu bạn muốn học hỏi sâu sắc từ một cuốn sách, nếu bạn muốn thấu hiểu nó từ nội tâm của mình, để hòa quyện tâm tư của mình với ý tưởng của tác giả và biến nó thành một trải nghiệm của riêng mình, thì bạn phải đọc nó từ từ” – trích từ cuốn Đọc Chậm (Slow Reading – xuất bản 2009) của tác giả đến từ Ottawa, John Miedema.
Tuy nhiên, Lancelot R. Fletcher, tác giả đầu tiên đưa thuật ngữ “đọc chậm” thành phổ biến như ngày nay, không đồng ý với quan điểm trên. Ông lập luận rằng đọc chậm không phải là để khuyến khích và giải phóng khả năng sáng tạo của người đọc hay là khám phá ra suy nghĩ sâu xa nào đó của tác giả. “Chủ ý của tôi cho việc đọc chậm là để chống lại chủ nghĩa hậu hiện đại, và để khuyến khích người đọc khám phá được chính nội dung thuần túy mà tác giả muốn truyền tải” – tác giả người Mỹ này đã nói như vậy trong chuyến du lịch của mình ở vùng núi Kavkaz ở Đông Âu. “Tôi thường nói với các sinh viên của tôi rằng hãy xem các văn bản như là được viết ra bởi Chúa – nếu anh không hiểu điều gì đó thì là do lỗi của anh chứ không phải do tác giả”.
Ngắt kết nối Internet: Có nên chăng?
Jakob Nielsen – chuyên gia về Internet đã cung cấp các thống kê ở đầu bài viết này – cũng cho rằng iPad chính là câu trả lời. “iPad làm chúng ta thấy dễ chịu và vui vẻ, và nó không làm ta liên tưởng đến công việc”. Nhưng mặc dù John Miedema nghĩ iPad và Kindles là “một nơi dừng chân khá tốt trên quãng đường dài”, ông cũng cho rằng, đối với những người thực sự đọc chậm, đơn giản là không gì có thể thay thế được sách giấy: “Việc cầm một cuốn sách có thể lưu giữ ý tượng và đem đến trải nghiệm độc nhất chỉ có trong không gian, thời gian đó.” Và ngay cả việc lưu giữ một cuốn sách cũng đem lại niềm vui cho Miedema. “Khi đã đọc xong, bạn đặt cuốn sách lên giá với tất cả sự hài lòng”, ông nói.
Cá nhân tôi, tôi không chắc chắn mình có thể từ bỏ thói quen lên mạng. Ngay cả khi đang viết những dòng này, tôi cũng đang click chuột qua lại giữa các trang web, đọc lướt từ rất nhiều tin bài mà chẳng cho vào đầu được bao nhiêu; tức là, việc đọc thông tin trên mạng đã ăn quá sâu vào thói quen hàng ngày của tôi để có thể dễ dàng từ bỏ. Tôi thường đọc các bài luận và bài báo không phải in trên giấy mà trên bản PDF, và tôi thấy dễ chịu hơn khi xem tin tức từ nhiều trang thông tin khác nhau chứ không chỉ từ một vài tờ báo in. Tôi nghĩ rằng rất nhiều người khác cũng gặp tình trạng tương tự.
Nhưng nếu như, cũng giống tôi, bạn thi thoảng muốn đọc chậm lại, bạn hoàn toàn có thể tìm kiếm sự giúp đỡ trong tầm tay. Bạn có thể tải về một ứng dụng tên là Freedom, ứng dụng này sẽ ngắt kết nối Internet khi bạn đọc để bạn không bị gián đoạn. Hoặc nếu bạn muốn tránh xa quảng cáo và các yếu tốt gây mất tập trung khác trên màn hình, bạn có thể tải Instapaper, một ứng dụng đọc offline cho Iphone. Nếu bạn vẫn còn đọc đến những dòng này, đó là tất cả những gì tôi muốn nói.
Xem thêm kiến thức chung chia sẻ về sách và đọc sách với Achaubook
